Kiedy dzieci zaczynają mówić? Pierwsze słowa – harmonogram i wskazówki
To jedno z najczęstszych pytań, które słyszę, spotykając się z opiekunami w naszym Laboratorium Zabawy. Była to również jedna z kwestii, którymi sama najbardziej martwiłam się jako świeżo upieczona mama. „Kiedy moje maleństwo zacznie mówić”?
PRZECZYTAJ CAŁY ARTYKUŁ PONIŻEJ
Nie masz czasu na czytanie? Obejrzyj ten film.
Gdy zostałam mamą, niecierpliwie wyczekiwałam na dzień, w którym mój maluch wypowie swoje pierwsze „prawdziwe” słowa. Cóż… brzdąc nie zamierzał się spieszyć (teraz widzę, że to jest kompletnie w jego stylu). To doświadczenie sprawiło, że spojrzałam na temat z zupełnie nowej perspektywy, która stała się kluczowa dla mojej pracy z rodzinami: każde dziecko ma unikalną ścieżkę rozwoju, która prowadzi je do kolejnych etapów.
No więc w jakim wieku dzieci zaczynają mówić? Najkrótsza odpowiedź brzmi: gdy są na to gotowe. Ich umiejętności komunikacyjne zaczynają się od uśmiechów, chichotania, klaskania i gaworzenia. Dopiero potem przychodzi pora na słowa. Jednak czekając, aż maluch zacznie formułować pełne słowa, zdania i dłuższe wypowiedzi, możesz skorzystać z tych wskazówek, żeby już teraz wspomóc rozwój jego umiejętności językowych.
Jak ułatwić dzieciom naukę mówienia: sposoby na rozpoczęcie rozmowy
Oto metody, które stosowałam zarówno podczas pracy z małymi gadułami w Laboratorium Zabawy, jak i wychowując własne dzieci. Wypróbuj je!
1. Na opowieści nigdy nie jest za wcześnie.
Nawet jeśli dziecko początkowo nie rozumie, co mówisz, czytanie pozwala mu się oswoić z językiem. Wskazuj obrazki w książce i nazywaj je. Jeśli są tam zwierzątka, naśladuj ich odgłosy! Ilustracje i ciekawe dźwięki zwiększają zainteresowanie malucha i dostarczają mu radości.
2. Śpiewaj, rymuj, a nawet tańcz.
Muzyka to doskonały sposób wprowadzania nowych słów. Maluchy uwielbiają proste rymowanki i wspólne śpiewanie, a powtarzanie utrwala im najważniejsze słowa i wyrażenia. Muzyka pozwala też wprowadzić element ruchu – w naszym domu często skończyło się to rodzinnymi tańcami na całego!
3. Bawcie się zabawkami, które ukazują świat w rozmiarze dziecka.
Zabawki, które przypominają znajome przedmioty i miejsca – figurki zwierząt i osób oraz zestawy – pomagają dzieciom poznawać koncepcje występujące w prawdziwym świecie, a także stymulują je do zabawy w naśladowanie.
4. Opowiadaj, co się dzieje, i nazywaj wszystko wokół.
Mów do dziecka i nazywaj przedmioty, których używacie w codziennych czynnościach: „Czas wsiąść do auta mamy”. „Czas się ubrać. Włóż niebieskie spodnie”. Jeśli maluch może dotknąć danej rzeczy, zobaczyć ją i usłyszeć (najlepiej wielokrotnie), zauważa związek pomiędzy słowami, koncepcjami i przedmiotami.
5. Chwal swojego małego gadułę.
Pozytywna motywacja to podstawa. Utwierdzaj malucha w przekonaniu, że świetnie sobie radzi, chwaląc go i motywując za każdym razem, gdy nazywa przedmioty i prawidłowo używa słów.
6. Utrzymuj rozmowę.
Pokazuj dziecku, jak prowadzić rozmowę: zadawaj pytania i czekaj na odpowiedzi, którymi są gaworzenie lub jednowyrazowe wypowiedzi, a potem reaguj na nie. Mów do dziecka o wszystkim, co je zainteresuje (na przykład jeśli dziecko wskazuje jakąś osobę, możesz powiedzieć „To jest człowiek, pomachajmy mu na dzień dobry”.).
7. Pokazuj maluchowi, jak się mówi.
Niech dziecko patrzy na Ciebie, kiedy mówisz – starannie układaj usta, wymawiając słowa. Dzięki temu maluch zacznie naśladować fizyczne aspekty mówienia na podstawie tego, co widzi i słyszy.
Dlaczego moje dziecko jeszcze nie mówi?
Twojemu szkrabowi nie spieszy się z pierwszymi słowami? Wiem, że czasem może to być niepokojące, ale pamiętaj, że każde dziecko jest inne i rozwija umiejętności komunikacyjne we własnym tempie – takim, które jest dla niego odpowiednie. Nawet jeśli maluch jeszcze nie mówi, słucha i chłonie wzorce mowy z otoczenia.
Najprawdopodobniej uczy się też form komunikacji niewerbalnej, takich jak patrzenie na interesujące je przedmioty, sięganie po nie i wskazywanie ich. Rozumie też, co mówisz, jeszcze zanim nauczy się odpowiadać słowami.
Harmonogram rozwoju umiejętności językowych: jak i kiedy dzieci zaczynają mówić
Dorosłym może się wydawać, że mówienie to nic nadzwyczajnego: otwieramy usta i myśli same z nich wyskakują (z różnym skutkiem). W rzeczywistości jednak nie jest to wcale takie proste. Najpierw niemowlęta muszą poznać unikalny zestaw dźwięków, które tworzą słowo. Następnie muszą zrozumieć związek między dźwiękami danego słowa a jego znaczeniem. Następnie muszą skoordynować działanie strun głosowych, ust i języka, aby wytworzyć prawidłowe dźwięki i móc wypowiedzieć słowo, które mają na myśli.
Nic więc dziwnego, że dziecko potrzebuje trochę czasu, by nauczyć się mówić. Zanim wypowie to wyczekiwane pierwsze słowo, jeszcze w pierwszym roku życia wykształca mnóstwo innych ważnych umiejętności komunikacyjnych.
Rozwój umiejętności komunikacyjnych i językowych u niemowląt: 0–12 miesięcy
0–3 miesiące
- Słucha i reaguje, milknąc, uśmiechając się lub gaworząc, gdy padnie jego imię.
- Wokalizuje zadowolenie śmiechem, chichotaniem i piszczeniem.
- Wokalizuje niezadowolenie pomrukami i płaczem.
- Może zacząć gaworzyć – zaczyna rozumieć, jak działają dźwięki.
3–6 miesięcy
- Unosi rączki, sygnalizując, że chce zostać wzięte na ręce.
- Zwraca się w kierunku dźwięku, gdy słyszy swoje imię.
- Gaworzy, powtarzając te same ciągi sylab, np. „baba-baba”.
- Może zacząć naśladować rytm i intonację wypowiadanych w jego otoczeniu słów.
6–9 miesięcy
- Wskazuje interesujące/właściwe przedmioty lub osoby.
- Może łączyć dźwięki słów z ich znaczeniami (np. mówi „ba”, mając na myśli swoją butelkę).
9–12 miesięcy
- Mówi „mama” lub „tata”, gdy rodzic wchodzi do pokoju.
- Naśladuje dorosłych i macha w odpowiedzi.
- Inicjuje zabawę „a kuku”, chowając buzię za kocykiem.
- Odpowiada „tak” i „nie” na proste pytania.
Ile słów powinno znać dziecko w wieku roku, 18 miesięcy, 2 lat?
Gdy Twój szkrab opanuje kilka pierwszych słów, jego rozwój językowy może błyskawicznie nabrać tempa. Gaworzenie zmieni się we wskazywanie i nazywanie przedmiotów. W wieku od 18 do 24 miesięcy maluch może wejść na etap „słowotoku”, poszerzając swój zasób słownictwa w zadziwiającym tempie. W okolicach drugich urodzin zwykle dzieci potrafią już łączyć dwa słowa (np. „mama auto”).
Zadbaj o siebie
Jak Ci idą pogaduszki z maluchem?
Jeśli nie jest jeszcze zbyt rozmowny, uzbrój się w cierpliwość. Gdy już załapie, o co w tym całym mówieniu chodzi, będzie nadawać bez końca!
Pamiętam, jak mój syn miał problemy z mówieniem. Czasem komunikował się ze mną jedynie za pomocą gestów i prostych dźwięków. W wieku dwóch lat nadal ciężko mu było się ze mną porozumieć. Martwiłam się, więc zaczęłam pytać o radę znajomych i współpracowników, próbując ustalić, co powinnam dalej zrobić (naprawdę trzeba wielu ludzi, by wychować dziecko!).
Teraz mój syn ma prawie 5 lat i mówi CAŁY CZAS. To cudowne słyszeć, jak przez cały dzień zadaje miliony pytań. Każde dziecko dociera do kolejnych etapów rozwojowych własną drogą, dlatego śmiało świętuj każdy nowy dźwięk i każde nowe słowo, jakiego nauczy się Twój brzdąc. Liczy się każdy krok naprzód.
Z uśmiechem witaj każdy etap rozwoju dziecka
Powitaj radośniejsze rodzicielstwo. Jesteśmy tu, aby pomóc Ci w świętowaniu małych wielkich osiągnięć, odrzuceniu tego, co „powinno” się robić, i kultywowaniu pozytywnego nastawienia. Jesteśmy na to gotowi, bo mamy za sobą ponad 90 lat wspierania rodzin i w tym czasie zdążyliśmy nauczyć się, że rozwój przychodzi naturalnie, gdy kierunek wyznacza zabawa.
Dowiedz się więcej
Witajcie, zmysły! Sensoryczne wskazówki od ekspertki ds. rozwoju dzieci
Zdaje się, że doznania zmysłowe to ostatnio dość popularny temat. Nic dziwneg...
Jak uspokoić płaczące niemowlę: proste (i zaskakujące) rozwiązania specjalist...
„Dlaczego moje dziecko znowu płacze?!” To pytanie, które nie raz zadawał sobi...
